Psoriasis ( Sedef Hastalığı )
Sedef hastalığı (psoriasis), cildin kronik, bağışıklık sistemi kaynaklı inflamatuar bir hastalığıdır. Cilt hücrelerinin normalden çok daha hızlı yenilenmesi sonucu, kırmızı, kabarık, pul pul ve genellikle kaşıntılı plaklar oluşur. Genellikle dirsek, diz, saçlı deri ve bel bölgesinde görülür. Hastalık tekrarlayıcıdır ve tam iyileşme sağlamayabilir, ancak uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir.
Sedef hastalığının kesin sebebi tam olarak bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin cilt hücrelerine yanlışlıkla saldırması sonucu ortaya çıktığı kabul edilir. Genetik yatkınlık, stres, enfeksiyonlar, ciltte yaralanmalar, bazı ilaçlar ve hava değişiklikleri hastalığı tetikleyebilir veya şiddetini artırabilir. Yani sedef, hem genetik hem çevresel faktörlerin etkisiyle gelişen karmaşık bir hastalıktır.
Hayır, sedef hastalığı bulaşıcı değildir. Ciltte görülen belirtiler kişiden kişiye geçmez çünkü hastalık bağışıklık sistemiyle ilgili genetik ve çevresel faktörlerden kaynaklanır. Bu nedenle sedef hastalığı olan kişilerle temas etmekte herhangi bir risk yoktur.
Sedef hastalığının belirtileri genellikle ciltte kırmızı, kabarık, üzeri beyaz-simsi pul tabakasıyla kaplı plaklar şeklinde ortaya çıkar. En sık dirsek, diz, saçlı deri ve bel bölgesinde görülür. Kaşıntı, yanma ve bazen ağrı olabilir. Bazı kişilerde tırnaklarda kalınlaşma, çukurlaşma veya renk değişikliği de görülür. Hastalık tekrarlayıcı ve değişken şiddette seyreder.
Sedef hastalığı genellikle kronik ve tekrarlayıcı bir seyir izler. Hastalık dönemsel olarak kötüleşip iyileşebilir; stres, enfeksiyonlar veya bazı ilaçlar alevlenmelere yol açabilir. Bazı hastalarda uzun süreli remisyon (belirtilerin tamamen kaybolması) olabilirken, bazılarında sürekli hafif belirtiler devam edebilir. Tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ancak tamamen iyileşme genellikle zordur.
Sedef hastalığının tanısı genellikle dermatoloğun ciltteki tipik kırmızı, kabarık ve pul pul plakları görerek yaptığı klinik muayene ile konur. Gerekirse kesin tanı için cilt biyopsisi alınabilir. Ayrıca hastanın öyküsü, belirtilerin süresi ve dağılımı da tanıda önemli rol oynar. Laboratuvar testlerine genellikle ihtiyaç duyulmaz.
Sedef hastalığı tedavisi, hastalığın şiddetine ve yaygınlığına göre değişir. Hafif vakalarda topikal kremler (kortikosteroidler, vitamin D analogları) kullanılır. Orta ve şiddetli vakalarda ışık tedavisi (fototerapi), sistemik ilaçlar (metotreksat, siklosporin, biyolojik ajanlar) veya kombine tedaviler tercih edilir. Tedavinin amacı belirtileri kontrol altına almak, alevlenmeleri önlemek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi planı dermatolog tarafından kişiye özel hazırlanır.